Wariant kalkulacyjny

Rachunek wyników sporządzany w wersji kalkulacyjnej, w której koszt własny zasadniczych przychodów operacyjnych prezentowany jest na bazie układu kalkulacyjnego.[1]

Wariant kalkulacyjny znajdzie zastosowanie, gdy w danej jednostce gospodarczej są ponoszone koszty ewidencjonowane:

-          tylko według rodzajów działalności,

-          jednocześnie w układzie rodzajowym i w układzie według rodzajów i typów działalności.[2]

Najprościej mówiąc wariant ten polega na przeniesieniu sald wszystkich kont przychodów i kosztów oraz zysków i strat na wynik finansowy.[3]

W kalkulacyjnym rachunku wyników po stronie prawej wykazuje się sumy uzyskanych przychodów ze sprzedaży produktów i towarów, natomiast po stronie lewej koszty uzyskania tych przychodów w układzie kalkulacyjnym.[4] W wariancie kalkulacyjnym koszty wytworzenia ustala się dla produktów sprzedanych oraz wyodrębnia się koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu.[5]

Wariant kalkulacyjny może być stosowany tylko w tych jednostkach, które ewidencjonują koszty na kontach zespołu „Koszty według typów działalności” z dalszym ich rozliczeniem. Kiedy jednostka wybiera kalkulacyjny wariant ustalania wyniku na konto „Wynik finansowy” przenosi się techniczny koszt wytworzenia sprzedanych produktów, powiększony o koszt sprzedaży i koszty ogólnego zarządu. W wypadku ewidencji kosztów również na kontach „Koszty do rozliczenia”, konta tych kosztów zamyka się przenosząc ich salda na stronę Wn konta „Rozliczenie kosztów”.[6]

Podstawą układu kalkulacyjnego kosztów jest zróżnicowanie kosztów według miejsc ich powstawania (tj. rodzaju działalności zrealizowanych funkcji lub jednostek organizacyjnych w przedsiębiorstwie) i jednocześnie według poszczególnych produktów bądź ich grup.

W układzie tym koszty są więc zgrupowane w dwóch powiązanych ze sobą przekrojach:

a)      w przekroju podmiotowym i

b)      przekroju przedmiotowym.

Dodatkową cechą tego układu klasyfikacyjnego kosztów jest zróżnicowanie kosztów w zależności od siły ich związku z wytwarzanymi produktami. Koszty dzielone są więc na koszty bezpośrednie (które można na podstawie dokumentacji źródłowej przypisać wprost do odpowiadających im produktów) oraz na koszty pośrednie, wspólne dla wielu produktów.[7]

---

[1] M. Gmytrasiewicz, A. Karmańska, I. Olchowicz, op. cit., s.481.

[2] K. Sawicki, op. cit., s.266.

[3] J. Płóciennik_Napierałowa, op. cit., s.213.

[4] J. Matuszewicz, P. Matuszewicz, op. cit.,s.300.

[5] T. Kiziukiwicz, K. Sawicki, op. cit., s.236.

[6] T. Kiziukiewicz,op.cit., s.309.

[7] M. Gmytrasiewicz, A. Karmasińska, I. Olchowicz, op. cit., s.495.