Umowa o doradztwo podatkowe

Do powstania obowiązku świadczenia usługi doradztwa podatkowego przez doradcę (lub inny pomiot uprawniony) konieczne jest zawarcie umowy cywilnoprawnej z klientem. Strony mogą zawrzeć umowę w każdej z form przewidzianych przez kodeks cywilny. W wypadku nieskomplikowanej usługi w zupełności wystarczy umowa ustna (chyba, że wartość świadczenia  przekracza dwa tysiące zł.[1]). Natomiast umowy bardziej skomplikowane przez wzgląd na bezpieczeństwo obrotu powinny być zawierane w formie pisemnej. „Podstawowym problemem w praktyce jest sformułowanie a następnie zawarcie właściwie określającej wzajemne obowiązki i uprawnienia konkretnych kontrahentów zgodnej z prawem umowy”. [2]

---

[1] Obowiązuje forma pisemna pod rygorem ad probationem art. 75 KC Dz.U z 1964 nr 16 poz. 93

[2] Godecki Z., Doradztwo podatkowe, Warszawa 1998, s. 21.

Uproszczona forma sprawozdania finansowego

Jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, nie osiągnęła dwóch z następujących trzech wielkości:

Ø  Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób

Ø  Suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekroczyła równowartości 2.000.000 euro

Ø  Przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości 4.000.000 euro

może sporządzać sprawozdanie finansowe w formie uproszczonej, wykazując informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 1 UoR literami i cyframi rzymskimi.

Informację dodatkową także sporządza się wówczas w odpowiednio uproszczonej formie.

W przypadku, gdy informacje dotyczące poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego nie wystąpiły w jednostce zarówno w roku obrotowym, jak i za rok poprzedzający rok obrotowy, to przy sporządzaniu sprawozdania finansowego pozycje te można pominąć.

Możliwość sporządzenia sprawozdania finansowego w uproszczonej formie nie dotyczy banków, zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji, bez względu przez osiągnięte przez te podmioty podanych wyżej wielkości zatrudnienia, obrotów i sumy bilansowej.

Zakładowy plan kont

Zgodnie z UoR każda jednostka gospodarcza prowadząca księgi rachunkowe w sposób zgodny z ustawą musi mieć opracowaną w języku polskim dokumentację zasad (polityki) rachunkowości.

 Istotnym elementem jest zakładowy plan kont stanowiący trzon systemu rachunkowego jednostki gospodarczej. Zależy od niego sposób prowadzenia ewidencji, pracochłonność i potencjał informacyjny jednostki.

 Korzystając z ZPK należy uwzględnić:

Ø  Obowiązki informacyjne wynikające z UoR

Ø  Potrzeby informacyjne otoczenia

Ø  Potrzeby informacyjne zarządzania jednostką

 

Należy opracować ZPK aby zastosowany w nim podział na konta syntetyczne i analityczne oraz zasady ich funkcjonowania umożliwiały sporządzenie:

Ø  Obowiązkowych sprawozdań finansowych (wg prawa bilansowego)

Ø  Inne sprawozdania: deklaracje podatkowe, rozliczenia finansowe.

 

Pomocą w opracowaniu ZPK może być wzorcowy plan kont.

UoR zawiera delegację dla Ministra Finansów do wydania w drodze rozporządzenia wzorcowych planów kont dla różnych jednostek.

W odniesieniu do pozostałych jednostek Minister nie skorzystał z delegacji ustawy i nie wydał wzorcowego planu kont.

Taką rolę może spełniać wzorcowy wykaz kont z wyjaśnieniami i wykazem księgowań typowych operacji gospodarczych i opracowanych przez wyd. Rach. a zalecany przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Wykaz nie ma charakteru obligatoryjnego, jest zbiorem fachowych propozycji.

 Celem wydania wzorcowego planu kont jest ujednolicenie rozwiązań dotyczących grupowania operacji gospodarczych, a także dostarczanie jednostce gospodarczej wzorca umożliwiającego zmniejszenie nakładów pracy na opracowanie ZPK oraz przy sporządzaniu programów komputerowych z zakresu rachunkowości.

 

Wzorcowy plan kont nie może zostać potraktowany jako ZPK konkretnej jednostki gospodarczej ponieważ:

Ø  Księga główna ma charakter ogólny

Ø  Konta mogą wymagać rozbudowy

Ø  Zawiera warianty w sytuacji gdy UoR dopuszcza swobodę wyboru. W ZPK musi być przedstawione konkretne rozwiązanie stosowane w jednostce.

Ø  Nie ujmuje się we wzorcowym planie kont zagadnień ewidencji analitycznej, które mają bardzo indywidualny charakter i wynikają ze specyfiki jednostki

Przyjęto we wzorcowym planie kont klasyfikację kont księgi głównej, zasady ich funkcjonowania są podporządkowane obowiązkom sprawozdawczym jednostki gospodarczej.

 
Przyjmuje się 9 zespołów kont oznaczonych symbolami 0 – 8:

Ø  0 – majątek trwały

Ø  1 – środki pieniężne, rachunek bankowy, krótkoterminowe aktywa finansowe

Ø  2 – rozrachunki i roszczenia

Ø  3 – materiały i towary

Ø  4 – koszty wg rodzajów ich rozliczania

Ø  5 – koszty wg układu funkcjonalnego

Ø  6 – produkty i rozliczenia międzyokresowe

Ø  7 – przychody i koszty ich osiągania

Ø  8 – kapitał własny, fundusze specjalne, rezerwy i wynik finansowy

 

Kryterium wyodrębniania poszczególnych zespołów jest treść ekonomiczna należących do nich kont oraz sposób ich funkcjonowania. Zgrupowane w zespoły konta otrzymują symbole cyfrowe. Każdy symbol rozpoczyna cyfra oznaczająca przynależność do określonego zespołu.

 

We wzorcowym planie kont oprócz wykazu kont księgi głównej znajduje się komentarz, który zawiera objaśnienia co do istoty zapisów na danym koncie oraz zasady jego funkcjonowania.

 

Dla stron Wn i Ma każdego konta są podane typowe operacje i sposób ich zaksięgowania w powiązaniu z korespondującymi kontami. Korzystając z wzorcowego planu kont jednostki mogą opracować własny ZPK co jest korzystne ze względu na:

Ø  Wzorcowy plan kont zawiera regulacje z UoR

Ø  Układ jest dostosowany do wynikających z ustawy obowiązków sprawozdawczych jednostki gospodarczej

Ø  Wyjaśnienia i interpretacje Ministra Finansów odwołują się do wzorcowego planu kont

Ø  Wzorcowy wykaz kont jest wykorzystywany w szkoleniach

Ø  Służy do wymiany doświadczeń między księgowymi

Na wzorcowym planie kont oparte są różne wydawnictwa księgowe do wykorzystania przez jednostkę gospodarczą

Ewidencja kont wynikowych w stosowanym modelu rachunku wyników

Rozdział 1. Wynik finansowy jako element sprawozdawczości finansowej 3
1.1 Pojęcie wyniku finansowego. 3
1.2 Rodzaje  wyniku  finansowego . 6
1.3  Czynniki kształtujące wynik finansowy 8
1.4 Cel ustalania wyniku finansowego 10
1.5 Ewidencja kont wynikowych w stosowanym modelu rachunku wyników. 12
1.6  Podział  wyniku  finansowego 12

Rodzaje wyniku finansowego

Zgodnie z zarządzeniem Prezesa GUS, nowo wprowadzony wzór sprawozdania o przychodach, kosztach i wyniku finansowym - zwany F - 01, zawiera pięć rodzajów wyniku finansowego :

·      wynik finansowy ze sprzedaży, który ustala się jako różnicę między wielkością przychodów ze sprzedaży i zrównane z nimi, a kosztami działalności operacyjnej, przy czym różnica ta może stanowić:

Þ  zysk ze sprzedaży, jeśli suma przychodów przewyższa koszty ich uzyskania

Þ  stratę ze sprzedaży, jeśli suma przychodów jest niższa od kosztów ich uzyskania.

·      wynik finansowy na działalności operacyjnej - ustala się jako różnicę między pozostałymi przychodami operacyjnymi, a pozostałymi kosztami operacyjnymi, przy czym różnica ta może stanowić:

Þ  zysk na działalności operacyjnej przy wyższych przychodach operacyjnych nad kosztami operacyjnymi,

Þ  stratę na działalności operacyjnej gdy koszty operacyjne przewyższają przychody operacyjne

·      wynik finansowy brutto na działalności gospodarczej, otrzymuje się go przyjmując wynik na działalności operacyjnej powiększony o przychody finansowe i pomniejszone o koszty finansowe, przy czym efektem może być

Þ  zysk brutto na działalności gospodarczej - jeśli wynik finansowy na działalności operacyjnej skorygowany o przychody i koszty finansowe jest dodatni,

Þ  strata brutto na działalności gospodarczej - jeśli wynik finansowy na działalności operacyjnej skorygowany o przychody i koszty finansowe jest ujemny,

·      wynik finansowy brutto - ustala się uwzględniając do wyniku finansowego brutto na działalności gospodarczej wielkości dotyczących strat i zysków nadzwyczajnych przy czym rezultat może stanowić :

Þ  zysk brutto - dla wyniku finansowego brutto na działalności gospodarczej skorygowanego o straty i zyski nadzwyczajne stanowiącego wielkość dodatnią

Þ  stratę brutto - dla wyniku finansowego brutto na działalności gospodarczej skorygowanego o straty i zyski nadzwyczajne stanowiącego wielkość ujemną.

·      wynik finansowy netto , a mianowicie :

Þ  zysk netto , który ustala się przyjmując zysk brutto zmniejszony  obowiązkowe obciążenia

Þ  stratę netto, która zostaje ustalona poprzez przyjęcie wyniku finansowego  brutto skorygowanego o obowiązkowe obciążenia.

Wynik finansowy ustalany na poszczególnych etapach sprawozdania pomaga  w analizie czynników wpływających na jego zmiany.

Zakres podmiotowy doradztwa podatkowego

Istotą wolnego zawodu jest wykonywanie obowiązków zawodowych samodzielnie, na podstawie posiadanego zasobu wiedzy i doświadczenia przy ponoszeniu za wykonywaną pracę pełnej odpowiedzialności[1].

Zawód doradcy podatkowego w Polsce mogą wykonywać osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych, którym przysługuje prawo do posługiwania się podlegającym ochronie prawnej tytułem: „Doradca podatkowy”. Na zasadzie ochrony praw nabytych zawód ten mogą wykonywać także adwokaci, radcowie prawni oraz biegli rewidenci[2]. Nie przysługuje im jednak tytuł „Doradca podatkowy”.

Doradztwem podatkowym mogą zajmować się także wymienione w ustawie osoby prawne mianowicie:

1)   organizacje zawodowe, spółdzielnie, stowarzyszenia i izby gospodarcze, jeżeli jednym z przedmiotów ich działalności statutowej jest doradztwo podatkowe świadczone wyłącznie na rzecz ich członków

2)   podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych

3)   spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne spełniające określone w art. 4 ustawy warunki gwarantujące kontrolę nad nimi doradcom podatkowym.

 Osoby prawne mogą wykonywać czynności doradztwa jedynie przez zatrudnionych przez nich doradców podatkowych, radców prawnych lub biegłych rewidentów.

Wykonywanie doradztwa podatkowego przez inne podmioty jest zabronione pod karą grzywny do 50 000 zł.

---

[1] Godecki Z. , Doradca podatkowy – wolny zawód?, w: PP nr 6 1997, s.30-31.

[2] Sibrecht – Ośka E., Trzaska D., Komentarz do ustawy o doradztwie podatkowym, Warszawa 1997, s.54.

Zakres przedmiotowy doradztwa podatkowego

Zakres przedmiotowy czynności uznawanych za doradztwo podatkowe został określony w art.2.ust.1i1a ustawy. Obejmuje on następujące działania wykonywane na rzecz lub zlecenie podatników, płatników i inkasentów, a także ich następców prawnych lub osób trzecich odpowiedzialnych za ich zobowiązania podatkowe:

1)      udzielanie porad opinii i wyjaśnień z zakresu obowiązków podatkowych;

2)      prowadzenie ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie pomocy w tym zakresie;

3)      sporządzanie zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielnie pomocy w tym zakresie.

Nie jest jednak doradztwem podatkowym prowadzenie ksiąg rachunkowych bądź innych ksiąg i ewidencji do celów podatkowych oraz sporządzanie na ich podstawie deklaracji podatkowych przez osoby do tego upoważnione na podstawie innych przepisów.

Taki, a nie inny zakres przedmiotowy doradztwa podatkowego jest wynikiem postulatów zgłaszanych przez doktrynę i środowisko doradców w stosunku do poprzednich uregulowań prawnych. Niewątpliwie dobrym rozwiązaniem jest poszerzenie zakresu czynności doradztwa, które w starej wersji ustawy dotyczyły tylko „zobowiązań podatkowych” do „obowiązków podatkowych”. Poprzednie sformułowanie było nietrafne z kilku wzglądów; przede wszystkim dlatego usługa doradztwa podatkowego ma w zasadzie sens w sytuacji, gdy obowiązek podatkowy nie przekształcił się jeszcze w zobowiązanie podatkowe, polega ona bowiem na wskazaniu, co robić, by legalnie zapłacić jak najniższy podatek, a nie na wskazaniu tylko de facto wysokości, ewentualnie miejsca zapłacenia podatku. Przy dosłownym brzmieniu starej wersji ustawy udzielanie porad i opinii przed zaistnieniem zobowiązania podatkowego nie mogło być traktowanie jako doradztwo. Był to przepis pozwalający na obejście ustawy[1].

 Po drugie „biorąc pod uwagę normatywną definicje pojęcia zobowiązania podatkowego (art.5 OP. – zobowiązanie podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika... [2]) Przepis ten nie mógł się odnosić do sfery praw i obowiązków płatników i inkasentów”.[3] Zastosowane obecnie sformułowanie „obowiązków podatkowych” powyższe kontrowersje wyklucza, a ponadto „jest niezwykle pojemne oraz elastyczne: dzięki niemu nie spornym będzie, że doradca podatkowy jest w pełni uprawniony do(...) szeregu czynności mniej lub bardziej związanych z tematyką podatkową”[4], których będzie wymagał od niego klient.  Pozwala to świadczyć doradcom bardziej kompleksowe usługi.[5]

W porównaniu z poprzednią wersją ustawy, czynności doradztwa zostały zubożone o jeden punkt – występowanie przed NSA. Regulacja ta została przeniesiona do rozdziału ustawy obejmującego prawa i obowiązki doradcy podatkowego. Z systemowego punktu widzenia jest to potrzebna zmiana – występowanie przez NSA jest bowiem tylko działaniem dodatkowym, ubocznym, a nie podstawowym obowiązkiem doradcy, tym czasem ze starej redakcji wynikało, iż doradca mógł występować przed NSA we wszystkich sprawach, niezależnie od stopnia ich powiązania z problematyką podatkowa.[6] (Szerzej na ten temat w rozdziale III §3).

Niezmieniony został przepis (art.2.1 p.1 w związku z ustępem 3 tegoż artykułu) stwierdzający, iż samo tylko prowadzenie ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych raz jest czynnością doradztwa (gdy wykonuje je doradca),a raz nie jest (gdy wykonuje je osoba uprawniona na mocy innych przepisów). Niewątpliwie należało zostawić w ustawie możliwość prowadzenia ksiąg rachunkowych osobom  z odpowiednim wykształceniem i kwalifikacjami, które nie chciały lub nie mogły zostać doradcą podatkowym. Jest jednak bardzo trudno rozdzielić doradztwo podatkowe od zwykłego prowadzenia ksiąg, gdyż obie czynności wymagają tego samego zakresu wiedzy specjalistycznej, a jedynym kryterium rozróżnienia jest ustalanie, czy klient podmiotu dokonującego tych czynności zlecił mu wykonanie tylko danego zadania, czy też miał oprócz tego jakieś wątpliwości wymagające udzielenia wyjaśnień. Takie sformułowanie owego przepisu może narazić podmioty zajmujące się tylko usługowym prowadzeniem ksiąg i ewidencji na zarzut wykonywania doradztwa podatkowego bez stosownych uprawnień. W tej sprawie orzekał już NSA w Białymstoku, który w wyroku z dnia 05.11.98 orzekł, iż: wiedza specjalistyczna pracowników spółki (zajmujących się obsługą rachunkowo–księgową) nie jest wystarczającym argumentem za przyjęciem, iż automatycznie oznacza to doradztwo[7]. „Niemożliwe jest prowadzenie obsługi rachunkowo – księgowej bez wykonania jakiejkolwiek czynności nie zawierającej elementów doradztwa. O tym czy dana usługa ma charakter usługi doradztwa podatkowego, czy też usługi rachunkowo księgowej, decyduje istota i przeważający charakter wykonanej usługi, a nie jej określony element o charakterze doradztwa.(...)Ocenić to dopiero można po jej wykonaniu”.[8]  

Podsumowując należy stwierdzić, iż zakres podmiotowy doradztwa podatkowego został przez ustawodawcę określony poprawnie.

---

[1] Zalewski R., Czy warto zostać doradcą podatkowym, w: PP nr 10 1996, s.13.

[2] Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 ordynacja podatkowa, Dz.U. z 1997 nr 137 poz. 926 z późniejszymi zmianami.

[3] Banasiak Z., Ustawa o doradztwie podatkowym – komentarz do nowelizacji, w: FDP nr 6 2001, s.16.

[4] tamże

[5] Ambrożej E., Ruśkowski E., Doradztwo podatkowe po nowelizacji, w: PP nr 6 2001,s.3.

[6] Banasiek Z.,Ustawa o doradztwie podatkowym – komentarz do nowelizacji, w: FDP  nr 6 2001,.s16.

[7]   Wyrok NSA z dnia 11.05.1988 sygnatura akt S.A/BK 1304/97, Biuletyn Skarbowy 1999/1/17. 

[8] Ambrożej E., Zwolnienie doradców podatkowych od towarów i usług, w: Glosa nr 5 2001, s.25-29.