Za
pomocą wskaźników zadłużenia i
obsługi długu można badać stan zadłużenia przedsiębiorstwa i określać zdolność
przedsiębiorstwa do wywiązywania się z zobowiązań kredytowych.
Do
oceny zadłużenia oraz obsługi długu wykorzystuje się dwie grupy wskaźników
finansowych. Pierwsza grupa oparta jest na danych z bilansu i pozwala ocenić, w
jakim stopniu zobowiązania zostały wykorzystana do finansowania aktywów. Druga
natomiast opiera się na danych z rachunku wyników i pozwala określić, w jakim
stopniu koszty obsługi długu pokryte są przez zyski operacyjne przedsiębiorstwa[1].
Do
wskaźników zadłużenia i obsługi
długu najczęściej używanych możemy zaliczyć:
-
wskaźnik ogólnego zadłużenia,
-
wskaźnik zadłużenia kapitału własnego,
-
wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem,
-
wskaźnik obsługi długu,
-
wskaźnik obsługi długu strumieniami
pieniężnymi.
Powyższe
wskaźniki dotyczące zadłużenia określają je zarówno w stosunku do majątku
firmy, jak i osiąganych przychodów.
Relacje
odnoszące się do majątku dotyczą
zazwyczaj wielkości zadłużenia w danym okresie w stosunku do wszystkich aktywów
przedsiębiorstwa lub ich części, na przykład
- do składników majątku firmy o w
miarę stałej w czasie wartości lub
wyłącznie do tej części majątku, która
jest finansowana ze środków własnych.
Wskaźnik ogólnego zadłużenia (stopa zadłużenia- Debt Ratio)
WOZ =
Wskaźnik
ten określa udział środków obcych w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa.
Wyrażana jest opinia, że każde przedsiębiorstwo posiada swój
charakterystyczny
poziom wartości tego wskaźnika. Inaczej mówiąc każde przedsiębiorstwo posiada
optymalną strukturę kapitału, która zapewnia jej względnie
wysoki,
stabilny dochód. Wskaźnik ten jest miarą ryzyka działalności przedsiębiorstwa.
Im wyższy udział zobowiązań, tym przedsiębiorstwo jest bardziej podatne na
niekorzystne zmiany w otoczeniu, np. załamanie popytu. Zbyt wysoki poziom
wskaźnika ogólnego zadłużenia może wzbudzać zastrzeżenia, co do wiarygodności
finansowej firmy. Według standardów, wskaźnik ten powinien wahać się w
przedziale 0,57 – 0,67.
Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego (capital gearing)
Wskaźnik
zadłużenia kapitału własnego określa stopień zaangażowania kapitału obcego w
stosunku do kapitałów własnych. Obliczany jest według wzoru[3]:
WZKW
=
Wzrost
wskaźnika oznacza większe zaangażowanie obcych źródeł finansowania w stosunku
do źródeł własnych, a więc zwiększenie stopnia zadłużenia. Oddziałuje to
bezpośrednio na poziom ryzyka finansowego z powodu wyższych rat kapitałowych i
odsetek. Wartością graniczną dla małych firm jest proporcja 3:1. Dla firm
średnich i dużych wymogi są ostrzejsze - relacja 1:1.
Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem
Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem obliczany jest przez podzielenie sumy zysku przed opodatkowaniem plus odsetki przez kwotę odsetek[4]:
WPZO =
Do
ustalenia tego wskaźnika przyjmuje się zysk brutto, ponieważ odsetki płacone są
kredytodawcy przed odprowadzeniem podatku dochodowego do budżetu.
Wskaźnik
ten informuje nas ile razy odsetki płacone mieszczą się w zysku, jaki byłby
osiągnięty przy sfinansowaniu całości
majątku własnymi kapitałami.
Zadowalającym
poziomem tego wskaźnika jest, jeśli utrzymuje się on w przedziale od 4 – 5,
gdyż wówczas skala ryzyka finansowego przy udzieleniu spółce nowych kredytów
mieści się w granicach dopuszczalnych. Przedsiębiorstwo będzie w stanie
regulować odsetki również w przyszłości nawet w przypadku pewnego zmniejszania
zysków[5].
Wskaźnik obsługi długu
Wskaźnik obsługi długu uwzględnia nie tylko
obciążenia przedsiębiorstwa z tytułu odsetek, ale również z tytułu spłaty raty
kapitałowej. Liczony jest według formuły[6]:
WOD = .
Do obliczania tego wskaźnika używa się zysku przed
uwzględnieniem podatków i odsetek, czyli EBIT.
Wskaźnik obsługi długu mówi nam, w jakim stopniu zysk
operacyjny przedsiębiorstwa mógłby ulec obniżeniu zanim przedsiębiorstwo nie
będzie wstanie spłacić odsetek i raty kapitałowej od zaciągniętego długu.
Wskaźnik obsługi długu strumieniami pieniężnymi
Wskaźnik obsługi długu strumieniami pieniężnymi jest miarą
ukazującą sposób, w jaki Cash Flow z działalności operacyjnej obliczany według
uproszczonej formuły umożliwia spłacenie przez przedsiębiorstwo odsetek i raty
kapitałowej od zaciągniętego długu[7]:
WODSP
=
[1]J. Gajdka, E.
Walińska, Zarządzanie finansowe, F.
R. R. w P., Warszawa 1998, s.211
[2] Tamże, s. 212.
[3] M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa
2000, s. 90.
[4] W. Bień, Ocena
efektywności finansowej Spółek Prawa Handlowego, FINANS – SERVIS, Warszawa
1997, s. 74
[5] Tamże, s. 74.
[6] J. Gajdka, E.
Walińska, Zarządzanie finansowe, F.
R. R. w P., Warszawa 1998, s.213.
[7] Tamże, s. 214.
