Wskaźniki zadłużenia i obsługi długu

Za pomocą wskaźników zadłużenia i obsługi długu można badać stan zadłużenia przedsiębiorstwa i określać zdolność przedsiębiorstwa do wywiązywania się z zobowiązań kredytowych.

Do oceny zadłużenia oraz obsługi długu wykorzystuje się dwie grupy wskaźników finansowych. Pierwsza grupa oparta jest na danych z bilansu i pozwala ocenić, w jakim stopniu zobowiązania zostały wykorzystana do finansowania aktywów. Druga natomiast opiera się na danych z rachunku wyników i pozwala określić, w jakim stopniu koszty obsługi długu pokryte są przez zyski operacyjne przedsiębiorstwa[1].

Do wskaźników zadłużenia i obsługi długu najczęściej używanych możemy zaliczyć:

-         wskaźnik ogólnego zadłużenia,

-         wskaźnik zadłużenia kapitału własnego,

-         wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem,

-         wskaźnik obsługi długu,

-         wskaźnik obsługi długu strumieniami pieniężnymi.

Powyższe wskaźniki dotyczące zadłużenia określają je zarówno w stosunku do majątku firmy, jak i osiąganych przychodów.

Relacje odnoszące się do  majątku dotyczą zazwyczaj wielkości zadłużenia w danym okresie w stosunku do wszystkich aktywów przedsiębiorstwa lub ich części, na przykład  - do składników  majątku firmy o w miarę stałej w czasie  wartości lub wyłącznie  do tej części majątku, która jest finansowana ze środków własnych.

                                                                                                                                                                           

Wskaźnik ogólnego zadłużenia (stopa zadłużenia- Debt Ratio)

Wskaźnik ten jest relacją wielkości zadłużenia do aktywów ogółem. Obliczany jest według formuły[2]:

WOZ = 

 

Wskaźnik ten określa udział środków obcych w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa. Wyrażana jest opinia, że każde przedsiębiorstwo posiada swój

charakterystyczny poziom wartości tego wskaźnika. Inaczej mówiąc każde przedsiębiorstwo posiada optymalną strukturę kapitału, która zapewnia jej względnie

wysoki, stabilny dochód. Wskaźnik ten jest miarą ryzyka działalności przedsiębiorstwa. Im wyższy udział zobowiązań, tym przedsiębiorstwo jest bardziej podatne na niekorzystne zmiany w otoczeniu, np. załamanie popytu. Zbyt wysoki poziom wskaźnika ogólnego zadłużenia może wzbudzać zastrzeżenia, co do wiarygodności finansowej firmy. Według standardów, wskaźnik ten powinien wahać się w przedziale 0,57 – 0,67.

 Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego (capital gearing)

Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego określa stopień zaangażowania kapitału obcego w stosunku do kapitałów własnych. Obliczany jest według wzoru[3]:

WZKW = 

Wzrost wskaźnika oznacza większe zaangażowanie obcych źródeł finansowania w stosunku do źródeł własnych, a więc zwiększenie stopnia zadłużenia. Oddziałuje to bezpośrednio na poziom ryzyka finansowego z powodu wyższych rat kapitałowych i odsetek. Wartością graniczną dla małych firm jest proporcja 3:1. Dla firm średnich i dużych wymogi są ostrzejsze - relacja 1:1.

Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem

Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem obliczany jest przez podzielenie sumy zysku przed opodatkowaniem plus odsetki przez kwotę odsetek[4]:

WPZO  = 

 

Do ustalenia tego wskaźnika przyjmuje się zysk brutto, ponieważ odsetki płacone są kredytodawcy przed odprowadzeniem podatku dochodowego do budżetu.

Wskaźnik ten informuje nas ile razy odsetki płacone mieszczą się w zysku, jaki byłby osiągnięty  przy sfinansowaniu całości majątku własnymi kapitałami.

Zadowalającym poziomem tego wskaźnika jest, jeśli utrzymuje się on w przedziale od 4 – 5, gdyż wówczas skala ryzyka finansowego przy udzieleniu spółce nowych kredytów mieści się w granicach dopuszczalnych. Przedsiębiorstwo będzie w stanie regulować odsetki również w przyszłości nawet w przypadku pewnego zmniejszania zysków[5].

Wskaźnik obsługi długu

Wskaźnik obsługi długu uwzględnia nie tylko obciążenia przedsiębiorstwa z tytułu odsetek, ale również z tytułu spłaty raty kapitałowej. Liczony jest według formuły[6]:

WOD  =  .

Do obliczania tego wskaźnika używa się zysku przed uwzględnieniem podatków i odsetek, czyli EBIT.

Wskaźnik obsługi długu mówi nam, w jakim stopniu zysk operacyjny przedsiębiorstwa mógłby ulec obniżeniu zanim przedsiębiorstwo nie będzie wstanie spłacić odsetek i raty kapitałowej od zaciągniętego długu.

Wskaźnik obsługi długu strumieniami pieniężnymi

Wskaźnik obsługi długu strumieniami pieniężnymi jest miarą ukazującą sposób, w jaki Cash Flow z działalności operacyjnej obliczany według uproszczonej formuły umożliwia spłacenie przez przedsiębiorstwo odsetek i raty kapitałowej od zaciągniętego długu[7]:                                

                                  

WODSP =  

Jeśli wartość wskaźnika jest niższa od średniej branżowej, to przedsiębiorstwo może mieć kłopoty z otrzymaniem nowych kredytów.

---

[1]J. Gajdka, E. Walińska, Zarządzanie finansowe, F. R. R. w P., Warszawa 1998, s.211

[2] Tamże, s. 212.

[3] M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa 2000, s. 90.

[4] W. Bień, Ocena efektywności finansowej Spółek Prawa Handlowego, FINANS – SERVIS, Warszawa 1997, s. 74

[5] Tamże, s. 74.

[6] J. Gajdka, E. Walińska, Zarządzanie finansowe, F. R. R. w P., Warszawa 1998, s.213.

[7] Tamże, s. 214.