czwartek, 22 lipca 2021

Przychody i koszty oraz ustalanie wyniku finansowego

Podstawowe kategorie ekonomiczne stosowane w rachunkowości:

produkcja-nakład, wpłaty-wypłaty, przychody-koszty, wpływy-wydatki, dochód-zysk

produkcja – w sensie ekonomicznym stanowi efekt procesu wytwórczego, czyli sumę wytworzonych dóbr materialnych i usług. Wielkość produkcji może być mierzona za pomocą mierników naturalnych (sztuki, tony) lub mierników wartościowych (w cenach stałych lub bieżących)

nakład – oznacza wydatkowanie w procesie wytwórczym pracy ludzkiej, zużywanie trwałych i obrotowych środków produkcji oraz usług. Przez nakłady rozumiemy zatem zespół środków (pracy żywej i nakładów materialnych), które zostały zużyte lub będą zużyte w procesie produkcji w określonym czasie. Nakłady wyrażamy w jednostkach naturalnych

przychód – odpowiada wartości uzyskanych i należnych kwot (niezależnie od tego, czy zostały one już zapłacone) za sprzedane dobra i usługi w roku obrachunkowym.

Inną grupę przychodu stanowią kwoty operacji finansowych np. kwoty uzyskane ze sprzedaży udziałów, papierów wartościowych, dywidendy, dyskonto przy zakupie weksli czy dodatnie różnice kursowe.

koszt – oznacza wyrażoną w pieniądzu wartość nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej w celu wytworzenia określonego produktu lub usługi łącznie z różnorodnymi opłatami związanymi z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa lub firmy jako podmiotu gosp. Jest to pojęcie szersze od nakładów, gdyż obejmuje oprócz zużycia w procesie wytwórczym wartości pracy żywej i uprzedmiotowionej także te płatności jednostki gosp., które nie mają odpowiednika w zużyciu środków produkcji, jak np. odsetki od kredytu, podatki (od nieruchomości, cięższych środków transportu, leśny, rolny), kwoty ubezpieczeń, itp.

wpłaty – związane są z przychodem środków pieniężnych w przedsiębiorstwie np. w kasie czy na rachunku bankowym. Mogą one występować z tytułu sprzedaży usług, produktów dokonywanym w obrocie gotówkowym, czy też mogą być wynikiem innych zdarzeń gosp. np. przy regulacji należności, zaciąganiu pożyczek, itp.

wypłaty – oznaczają rozchód środków pieniężnych w firmie, powodując zmniejszenie stanu tych środków. Wypłaty są wynikiem gotówkowych zakupów a także transakcji bezgotówkowych

wpływy i wydatki – są pojęciami szerszymi w stosunku do wpłat i wypłat, gdyż obejmują także należności i zobowiązania. Wpływy mogą występować w formie gotówkowej (wówczas są jednoznaczne z wpłatami) lub bezgotówkowej (wówczas obejmują także należności). Wydatki oznaczają wypływy środków pieniężnych w związku z nabywaniem środków produkcji, usług a także udzielaniem pożyczek innym podmiotom.

zysk – oznacza nadwyżkę przychodów nad kosztami własnymi jednostki poniesione na realizację tych przychodów

wynik finansowy – zysk/strata(nadwyżka kosztów własnych nad przychodami)

DOCHÓD = PRZYCHODY – KOSZTY

pojęcie dochodu jest pojęciem szerszym od zysku (musimy określić rodzaj dochodu oraz koszty, jakie uwzględniamy)

Kryteria klasyfikacji kosztów:

- podmiot gosp.
- przedmiot powodujący zużycie środków (np. koszty działalności podstawowej (zasadniczej, eksploatacyjnej)

- treść ekonomiczna zużycia (np. koszty materiałowe, wynagrodzeń, usług)
- możliwość oddziaływania przez kierownictwo na koszty

Podział kosztów ze względu na:

- techniczną możliwość przyporządkowania do określonych miejsc ich powstawania, które są jednostkami kalkulacji
1) koszty bezpośrednie

2) koszty pośrednie

- sposób reagowania na zmiany rozmiarów prowadzonej działalności:
1) koszty zmienne – zmienia się wraz ze zmianą rozmiaru produkcji

2) koszty stałe – nie zmienia się wraz ze zmianą rozmiaru produkcji
Ten podział kosztów stosowany jest przy planowaniu finansowym i gospodarczym i rachunkowości zarządczej.

Układ kosztów – zestawienie kosztów

Rodzajowy – podstawowy w jednostkach prowadzących rachunkowość zgodnie z prawem bilansowym i obejmuje (koszty ujmowanie globalnie z punktu widzenia całej jednostki):
- amortyzacja
- zużycie materiałów i energii
- usługi obce
- wynagrodzenia
- świadczenia dla pracowników
- podatki i opłaty (które są kosztem dla firmy)

- inne koszty rodzajowe

Kalkulacyjny – pozwala na ustalenie związku poszczególnych pozycji kosztów z technologią i organizacją produkcji oraz prowadzi do ustalenia całkowitego kosztu własnego, na który składa się:

1) techniczny koszt wytworzenia produktu
  - materiały bezpośrednie
  - energia

  - koszty zakupu
  - płace bezpośrednie
  - narzuty na płace
  - pozostałe koszty bezpośrednie

  - koszty wydziałowe
2) koszty ogólnego zarządu (koszty pośrednie), np.:

- koszty administracyjno-gospodarcze, związane z utrzymaniem zarządu przedsiębiorstwa
- koszty ogólnoprodukcyjne zapewniające utrzymanie takich obiektów jak magazyny, 
transport ogólny, straż przemysłowa

3) koszty sprzedaży (koszty przewozu, opakowań, reklamy, ubezpieczenia, transportowe)