Biorąc pod
uwagę charakter prowadzonej działalności Przedsiębiorstwo BPBK S.A. stosuje
podział kosztów na stałe i zmienne wyróżniając w każdej z grup następujące
pozycje kosztów[1]:
KOSZTY STAŁE to:
1.
Koszty ogólne zarządu: płace zarządu i administracji.
2.
Narzuty na wynagrodzenia zarządu (świadczenia ZUS i
podatek)
3.
Amortyzacja środków trwałych obliczana według stawek
czasowych.
4.
Opłaty za czynsz.
Tabela 3. Struktura kosztów stałych w BPBK S.A.
|
Lp.
|
Rodzaj poniesionych kosztów
|
2000 rok
|
2001 rok
|
||
|
w mln zł.
|
%
|
w mln zł.
|
%
|
||
|
1.
|
Amortyzacja
|
2,9
|
0,8
|
3,3
|
0,7
|
|
2.
|
Koszty
ogólnego zarządu
|
250,1
|
72,4
|
324,9
|
72,4
|
|
3.
|
Narzuty
na wynagrodzenia
|
88,8
|
25,7
|
116,6
|
26,0
|
|
4.
|
Opłaty za
czynsz
|
1,3
|
0,4
|
1,5
|
0,4
|
|
5.
|
Pozostałe koszty stałe |
2,3
|
0,7
|
2,4
|
0,5
|
|
|
RAZEM KOSZTY STAŁE |
345,4
|
100,0
|
448,7
|
100,0
|
Źródło: opracowanie własne na
podstawie materiałów wewnętrznych BPBK S.A.
W 2000 r. w strukturze kosztów stałych dominowały
koszty ogólnego zarządu oraz narzuty na wynagrodzenia, stanowiły one 98,1%
kosztów stałych ogółem. Śladowe ilości w strukturze zajmują pozostałe pozycje
kosztów stałych, czyli amortyzacja (0,8%), opłaty za czynsz (0,4%) i pozostałe
koszty stałe 0,7%. (zob. tab. 3).
Podobnie
sytuacja przedstawia się w 2001 roku. Dominują w tym okresie koszty ogólnego
zarządu 72,4% oraz narzuty na wynagrodzenia 26%, co razem daje 98,4% ogółu
kosztów stałych.
W
okresie 2000-2001 nastąpiły zmiany w kształtowaniu się kosztów stałych. Zmiany
te obrazują tendencję wzrostową. Wszystkie pozycje kosztów stałych zwiększyły
się w porównaniu z kosztami w 2000 roku.
Tabela 4. Dynamika zmian kosztów stałych w
BPBK S.A.
|
Lp.
|
Rodzaj poniesionych kosztu
|
Zmiana
|
|
|
w mln zł.
|
%
|
||
|
1.
|
Amortyzacja
|
0,4
|
113,8
|
|
2.
|
Koszty
ogólnego zarządu
|
74,8
|
129,9
|
|
3.
|
Narzuty
na wynagrodzenia
|
27,8
|
131,3
|
|
4.
|
Opłaty za
czynsz
|
0,2
|
115,4
|
|
5.
|
Pozostałe koszty stałe |
0,1
|
104,3
|
|
|
RAZEM KOSZTY STAŁE |
103,3
|
129,9%
|
Źródło:
opracowanie własne na podstawie materiałów wewnętrznych BPBK S.A.
Największą
zmianę zanotowano w pozycji narzutów na wynagrodzenia o prawie 31% oraz kosztów
ogólnego zarządu o prawie 30%. Szczegółowe dane dotyczące dynamiki zmian
kosztów stałych w analizowanym okresie prezentuje tabela 4.
Koszty stałe ogółem wzrosły o 103,3
mln zł., co stanowi wzrost o prawie 30%.
KOSZTY ZMIENNE to:
1.
Koszty zużycia materiałów i energii.
2.
Koszty usług transportowych i remontowych.
3.
Koszty wynagrodzeń pracowników zespołów roboczych.
4.
Narzuty na wynagrodzenia (świadczenia wobec ZUS oraz
podatek dochodowy).
5.
Koszty produkcji.
Tabela 5. Struktura kosztów
zmiennych w BPBK S.A.
|
Lp.
|
Rodzaj
poniesionych kosztów
|
2000 rok
|
2001 rok
|
||
|
w mln zł.
|
%
|
w
mln zł.
|
%
|
||
|
1.
|
Koszty zużycia materiałów
i energii
|
47,6
|
11,6
|
54,3
|
11,3
|
|
2.
|
Koszty
usług transportowych
i
remontowych
|
64,2
|
15,7
|
71,3
|
14,8
|
|
3.
|
Koszty
wynagrodzeń zespołów roboczych
|
126,6
|
31,0
|
160,9
|
33,5
|
|
4.
|
Narzuty
na wynagrodzenia zespołów roboczych
|
59,4
|
14,5
|
58,3
|
12,2
|
|
5.
|
Koszty
produkcji i usług
|
83,6
|
20,5
|
96,8
|
20,1
|
|
6.
|
Pozostałe koszty zmienne |
27,5
|
6,7
|
39,1
|
8,1
|
|
|
RAZEM KOSZTY ZMIENNE |
408,9
|
100,0
|
480,7
|
100,0
|
Źródło: opracowanie własne na
podstawie materiałów wewnętrznych BPBK S.A.
Zarówno
w 2000 r., jak i 2001 r. struktura kosztów zmiennych jest bardziej zróżnicowana
niż kosztów stałych, gdzie dominują koszty ogólnego zarządu oraz narzuty na
wynagrodzenia. Nie ma szczególnej dominacji określonej pozycji kosztów
zmiennych.
W
2000 r. w strukturze tych kosztów największy udział mają koszty wynagrodzeń zespołów
roboczych (stanowią one 31% całkowitych kosztów zmiennych) oraz koszty
produkcji i usług (20,5%), a także koszty usług transportowych i remontowych
(15,7%). Znaczące miejsce w strukturze
zajmują również narzuty na wynagrodzenia zespołów roboczych (14,5%) i koszty
zużycia materiałów i energii (11,6%).
W
2001 roku struktura kosztów zmiennych kształtowała się podobnie. Największy
udział miały koszty wynagrodzeń zespołów roboczych (33,5%) oraz koszty
produkcji i usług (ponad 20%).
Zatem
struktura kosztów zmiennych w analizowanych okresach była niemalże niezmienna.
Należy jednak zauważyć, że koszty całkowite wzrosły z 408,9 mln zł do 480,7 mln
zł, czyli o 71,8 mln zł, co stanowi wzrost o 17,5%. Tabela 6 prezentuje
dynamikę zmian, jakie miały miejsce w pozycji kosztów zmiennych.
Tabela 6. Dynamika zmian kosztów zmiennych
w BPBK S.A.
|
Lp.
|
Rodzaj poniesionych kosztów |
2000 rok
|
|
|
w mln zł.
|
%
|
||
|
1.
|
Koszty zużycia materiałów i
energii
|
6,7
|
114,0
|
|
2.
|
Koszty usług transportowych i
remontowych
|
7,1
|
111,0
|
|
3.
|
Koszty wynagrodzeń zespołów
roboczych
|
34,3
|
127,1
|
|
4.
|
Narzuty na wynagrodzenia zespołów
roboczych
|
-0,7
|
98,1
|
|
5.
|
Koszty produkcji i usług
|
13,2
|
115,8
|
|
6.
|
Pozostałe koszty zmienne |
11,6
|
142,2
|
|
|
RAZEM KOSZTY ZMIENNE |
71,8
|
117,5
|
Źródło: opracowanie własne na
podstawie materiałów wewnętrznych BPBK S.A.
Oprócz pozycji narzutów na wynagrodzenia zespołów
roboczych, wszystkie pozostałe pozycje kosztów zmiennych wzrosły. Narzuty na
wynagrodzenia zmniejszyły się o 0,7 mln zł, co stanowi prawie 2%.
Największy wzrost kosztów zmiennych był w pozycji
pozostałych kosztów zmiennych, które
wzrosły aż o 42%. Na ten wzrost miały wpływ koszty finansowe poniesione w
związku z zapłatą zaległych odsetek wobec instytucji bankowych oraz kosztów
sądowych.
Duży wzrost kosztów zmiennych odnotowano również w
pozycji kosztów wynagrodzeń zespołów roboczych (o 27%) oraz kosztów produkcji i
usług (ponad 15%).
Tabela 7. Koszy stałe i zmienne w latach
2000 i 2001
Wyszczególnienie |
2000 r.
|
2001 r.
|
Zmiana
|
||
|
w mln zł.
|
%
|
w mln zł.
|
%
|
2001/2000
|
|
|
Koszty stałe
|
345,4
|
45,8
|
448,7
|
48,3
|
129,9%
|
|
Koszty
zmienne
|
408,9
|
54,2
|
480,7
|
51,7
|
117,5%
|
RAZEM KOSZTY CAŁKOWITE |
754,3
|
100,0
|
929,4
|
100,0
|
123,2%
|
Źródło: opracowanie własne na
podstawie materiałów wewnętrznych BPBK S.A.
Koszty całkowite poniesione przez
BPBK S.A. wzrosły w 2001 roku o 175,1 mln zł., czyli 23,2%. W 2000 r. ponad
połowę tj. 54,2% kosztów całkowitych stanowiły koszty zmienne, pozostałe to
koszty stałe (45,8%). W 2001 roku
struktura ta nieco zmieniła się. Koszty stałe rosły znacznie szybciej (o prawie
30%) niż koszty zmienne (o 17%), co spowodowało, że w 2001 r. koszty stałe
stanowiły ponad 48%, zaś koszty zmienne prawie 52% kosztów całkowitych.
