Metody oceny efektywności inwestycji

Podstawą wykorzystania rachunku ekonomicznego w ocenie zamierzeń rozwojowych firmy jest określenie kryterium tego rachunku, a więc takiej wielkości, której optymalizacja pozwoliłaby na ocenę rozpatrywanych wariantów działania.

Powszechnie uznaje się, że najlepszym kryterium oceny działalności gospodarczej na szczeblu mikroekonomicznym jest zysk. Tak więc opłacalne byłyby przedsięwzięcia gwarantujące osiągnięcie zysku, natomiast wybór najbardziej efektywnych wariantów polegałby na maksymalizacji zysku osiąganego z zaangażowanego kapitału. Jednakże zastosowanie do oceny przedsięwzięć rozwojowych jedynie miernika zysku jest dalece nie wystarczające. Kryterium to nie uwzględnia bowiem w dostatecznym stopniu takich czynników, jak ryzyko i czas.

Czynnik ryzyka jest nierozłącznie związany z działalności gospodarczą. O ile jednak ryzyko towarzyszące decyzjom krótkookresowym jest stosunkowo niewielkie, to decyzje długookresowe podejmowane są zawsze w warunkach dużej niepewności. Ryzyko nie uzyskania planowanych efektów musi zatem zostać odpowiednio uwzględnione w procesach decyzyjnych. Niejednokrotnie przedsięwzięcia charakteryzujące się wyższym od innych poziomem spodziewanego zysku, są równocześnie obarczone większym ryzykiem. Wynika to stąd, że poszczególne warianty działań, charakteryzując się zróżnicowanym poziomem spodziewanego zysku, cechują się równocześnie innym prawdopodobieństwem jego osiągnięcia [2, s. 8]. Stąd w rachunku opłacalności przedsięwzięć rozwojowych zachodzi konieczność uwzględniania tego rodzaju zależności.

Czynnik czasu wiąże się z rozłożeniem w kolejnych latach nakładów ponoszonych na realizację określonych przedsięwzięć i osiąganych dzięki nim efektów. Zarówno nakłady te, jak i efekty nie są jednakowo cenne, ze względu na czas ich wystąpienia. Im później ponoszone są nakłady, a wcześniej uzyskiwane dzięki nim efekty, tym wyższa będzie efektywność realizowanych przedsięwzięć. Czynnik czasu będzie więc znacznie różnicował opłacalność projektów charakteryzujących się tą samą masą zysku, lecz osiąganą w różnym czasie.